مشاهیر اورمیه (قسمت اول ) علی دهقان
علی دهقان
(1381 ـ 1289 هـ .ش)
علی دهقان فرزند مرحوم علیقلی ترابی در سال1289 هـ . ش در
یك خانواده متدین در ارومیه به دنیا آمد. اجدادش همچون میرزا حسین مجتهد و میرزا
ابوتراب مجتهد بود كه از علمای آذربایجان به شمار میرفتند.
از سال 1305 به خدمت معارف درآمد و به علت استعداد كافی در
سال1309 هـ . ش از اولین كسانی بود كه موفق به اخذ دیپلم از دبیرستان پهلوی ارومیه
گردید و به دریافت مدال علمی از وزارت معارف وقت نایل آمد . تحصیلات خود را در
رشته ریاضی دانشكده علوم در دانشگاه تهران و دروس علوم تربیتی را در دانشسرایعالی
تهران به پایان رسانیده و به اخذ دانشنامه لیسانس نایل آمد و به زبانهای انگلیسی و
فرانسه نیز آشنایی داشت و از بنیانگذاران دانشسرای شبانه روزی تبریز بود بطوریكه
تا سال 1323هـ . ش به مدت ده سال ریاست آن را برعهده داشت و پس از شادروان محمد
معزی كه خود از فارغالتحصیلان دبیرستان پهلوی ارومیه بود و از1320 تا1323 رئیس
فرهنگ آذربایجان غربی بود و مدتها نیز مدیركل فرهنگ تهران و آذربایجان شرقی گردید
به ریاست فرهنگ آذربایجان غربی برگزیده شد و در طول اقامت خود در ارومیه به كمك
مردم و موسسات خیریه آن یك باب كتابخانه و قرائت خانه در این شهر تاسیس نمود كه در
حال حاضر قدیمیترین كتابخانه استان بهشمارمیرود. و به محض سقوط آذربایجان به دست
حكومت پیشهوری در آذرماه 1324 به تهران رفت.
زنده یاد دهقان مدتها مدیر كل فرهنگ آذربایجان شرقی بوده و
خدمات ارزندهای به فرهنگ آن استان نمود . علاوه از اینكه تعداد فراوانی مدرسه با
همیاری مردم خیر استان در زمان متصدی مدیریت وی در آذربایجان شرقی ساخته شد موزه
كتابخانه و قرائت خانه بزرگی و همچنین فروشگاه و باشگاه ویژة فرهنگیان در تبریز
بنا گردید هنوز هم از دهقان به عنوان شخصیت ممتاز یاد میشود به همت این مرد بزرگ
كتابهای تاریخ فرهنگ آذربایجان به همراه چندین كتاب دیگر طبع و منتشر شد.یكی دیگر
از كارهای فرهنگی دهقان سردبیری نشریه كتابخانه ملی تبریز بود این نشریه به مدت
دهسال از 1338 تا پایان 1347 منتشر می شده است و اكنون چهار نسخه از این نشریه در
كتابخانه های آستان قدس رضوی ، ملی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موجود است.
نامبرده در سال1338 هـ . ش به سمت استاندار گیلان و در سال1340 هـ . ش استاندار
آذربایجان شرقی بود. گنبد بزرگ مسجد كبود تبریز به همت شادروان دهقان توسط استاد
رضا معمار بزرگ آذربایجان مرمت1 گردید.
از شادروان دهقان آثاری به شرح زیر منتشر شده است:
ـ سرزمین زردشت،تهران، ابن سینا ، 1348 در 1017 صفحه ،كتاب
سرزمین زردشت (رضائیه) یكی از مهمترین منابعی است كه تا حال در رابطه با شهر
ارومیه چاپ و منتشر شده است.
ـ كتاب به سوی خدا،گزارش مشروح به عربستان و انجام فرضیه حج
تمتع،در 1352،تهران ، نشر آذین ،1354در 276 صفحه
و همچنین كتابهایی كه نامبرده آنها را تالیف كرد ولی
عمرش كفاف نداد كه به چاپ رساند عبارتند از:
ـ تعلیم و تربیت در كشور استرالیا و مدارس یك اطاقه و چند
كلاسه ـ حكومت یكساله سید جعفر پیشه وری در آذربایجان ـ تاریخ روابط ایران و روسیه
در دوران تسلط اسلاوها بر سرزمین روسیه تا فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی حدود 5 یا 6
جلد ـ اثرات فروپاشی شوروی در منطقه ـ خاطرات من احتمالا در 2 جلد ـ رساله تعلیم و
تربیت در فرانسه ـ تربیت معلم در ممالك فرانسه، انگلستان و ایران ـ تعلیم وتربیت
در ایالات متحده آمریكا
مرحوم دهقان در تهران زندگی میكرد در دیماه سال 81 در سن
92 سالگی دنیای فانی را وداع كرد.وی را در آرامگاه امامزاده طاهر كرج كه ویژه اهل
علم، ادب و هنر می باشد دفن كردند. روانش شاد .
دوستان بخش مشاهیر وبلاگ از امروز روزانه یک مطلب خواهد داشت لطفا مارا با نظر های خود یاری بفرمایید .
نادر صاحبی